De iconen #1: ZOO Antwerpen

Dit artikel uit 2015 is na aanpassingen terug van weggeweest.

Dierentuinen hebben dieren. Anders zijn het natuurlijk geen dierentuinen. Ze hebben soorten van de kleinste mier tot de grootste olifant, honderden soorten soms wel. Maar bij elke dierentuin heb je wel van die speciale soorten, soorten die er bovenuit steken. Soorten die een speciale betekenis hebben gekregen voor deze dierentuin. Ze hebben er bv. een primeur mee gehaald, ze hebben er goede kweekresultaten mee gehaald of ze beheren het stamboek. In deze reeks laat ik je kennis maken met de iconen van een reeks dierentuinen. In de eerste aflevering zien we een top 9 van de iconen van ZOO Antwerpen.

9. Westelijke laaglandgorilla

In deze zoo sinds: 1953
Waar te vinden: Mensapengebouw
Een icoon omdat: Deze soort is niet echt typisch voor deze dierentuin, daarom heb ik hem ook op 9 gezet, maar we kennen allemaal wel Gust. Deze beroemde gorilla werd in de ZOO met de hand opgevoed. Zelf heb ik hem nooit gezien, maar hij is zo legendarisch dat we hem nog steeds herinneren. Hij staat als het ware in het collectieve geheugen gegrift.

8. Mexicaanse soldatenara
In deze zoo sinds: 1987
Waar te vinden: Vogelpaleis
Een icoon omdat: In 1987 werden op Schiphol 49 Mexicaanse soldatenara's in beslag genomen. Ze werden verdeeld onder drie dierentuinen in de Benelux: de ZOO, Natura Artis Magistra en Diergaarde Blijdorp. Sinds 1994 houdt de ZOO het ESB van deze ondersoort en haalde jarenlang ook geweldige kweekresultaten met deze soort. De laatste jaren is de kweek echter wat in het slop geraakt.

7. Uilenkopmeerkat
In deze zoo sinds: 1953
Waar te vinden: Kleinapengebouw
Een icoon omdat: Volgens de ZOO zelf zou hier in 1958 de eerste uilenkopmeerkat in dierentuinen ooit geboren zijn. Later werden nog regelmatig jongen geboren, met een glorieperiode van 1981 tot 1991: toen werden hier maar liefst 20 jongen geboren. Dat is bijzonder voor een zeldzame soort als deze. Maar deze eeuw werden er nog amper jongen geboren in Europa, zo ook in Antwerpen. Dus werd in 2013 de hele Europese populatie doorheen geschud om nieuwe koppels te vormen. En met resultaat: vorig jaar kwam het vrouwtje Pia ter wereld. Goed voor één van de meest belangrijke geboortes van het jaar in geheel België.
Er is trouwens nog een andere meerkattensoort die een beetje iconisch is voor Antwerpen. De L'Hoëstmeerkat is zelfs genoemd naar een (familie van) oud-directeur(s) van de ZOO. Ik zou ze dus graag terug naar de ZOO zien komen, en daar ben ik niet alleen in.

6. Monniksgier
In deze zoo sinds: 19de eeuw (met onderbrekingen)
Waar te vinden: Roofvogelgallerij (Jubileumcomplex)
Een icoon omdat: Hoewel we bij de monniksgier meer denken aan Planckendael, is de ZOO de laatste jaren beter toch in het kweken, met hun kweekkoppel Sir en Snowflake. Zo kwam in 2013 Orion uit het ei en dit jaar Quest. Beide vogels zijn nadien naar Planckendael vertrokken, dat maakt nog vier monniksgieren in de ZOO. In Planckendael (en waarschijnlijk later ook in GaiaZOO) worden koppels gevormd die kuikens voortbrengen om uit te zetten in Frankrijk, denk maar aan Jean (die zelf al jongen kreeg in het wild) en Icarus. Allemaal gecoördineerd door de KMDA uiteraard.

5. Goudkopleeuwaapje

In deze zoo sinds: ?

Waar te vinden: Kleinapengebouw

Een icoon omdat: De ZOO beheert niet enkel het EEP en wereldwijde stamboek voor deze soort, de ZOO is ook een goede kweker en leider in het wetenschappelijk onderzoek naar deze soort. Hun CRC (Centre for Research and Conservation) doet al jaren wetenschappelijk onderzoek in Brazilië naar deze soort met als doel ook in het wild deze soort beter te kunnen beschermen.

4. Oostelijke (laagland)gorilla

In deze zoo sinds: 1957

Waar te vinden: Mensapengebouw

Een icoon omdat: Van de vijf gorilla's in Antwerpen zijn er drie westelijke laaglandgorilla's en twee oostelijke gorilla's: Victoria en Amahoro. Niet zo bijzonder, lijkt wel, ware het niet dat dit de enige twee oostelijke gorilla's in dierentuinen ter wereld zijn. De Antwerpse groep is dan ook een samenraapsel van gorilla's die niet in andere groepen kunnen functioneren: Kiki heeft groeistoornissen en epilepsie, moederskindje Mambele en de onvruchtbare leider Kumba. Victoria en Amahoro zijn natuurlijk van een andere soort. Ze worden als één van de sterren gezien van de ZOO, ze leven er dan ook al erg lang en ze zijn uniek. Zeker bij liefhebbers zijn ze erg geliefd.
Edit 2018: Amahoro leeft nu samen met westelijke laaglandgorilla's Matadi, Mambele en Mayani.

3. Toerako's

In deze zoo sinds: variabel want verschillende soorten

Waar te vinden: Afrikavolière Vogelpaleis, Buffelsavanne

Een icoon omdat: Omdat de Democratische Republiek Congo vroeger een Belgische kolonie was, had de ZOO altijd al een grote collectie van Centraal-Afrikaanse soorten (zes van de negen soorten in deze lijst zijn trouwens bewoners van de Centraal-Afrikaanse regenwouden). Zo ook met toerako's. Traditionelerwijs heeft de ZOO altijd al een gigantische collectie toerako's gehad. Enkele jaren geleden is de collectie echter veel geslonken. Gelukkig zijn er dit jaar weer van nieuwe soorten binnengehaald, en zijn er nog steeds zeven of acht soorten. Jaarlijks worden er kuikens geboren. Van de Fischers toerako beheert ZOO Antwerpen trouwens het ESB. Nog steeds een toerako-tuin dus.
Edit 2018: momenteel zijn er slechts drie soorten te zien, nu waarschijnlijk alle reuzentoerako's naar zustertuin Planckendael zijn verhuisd.

2. Kongopauw

In deze zoo sinds: 1957

Waar te vinden: tijdelijk niet te zien

Een icoon omdat: de ZOO als tweede dierentuin hier ooit mee kweekte en ook het EEP en internationale stamboek beheert. De ZOO zet zich al jaren in voor het kweken van deze diersoort. Zo werd enkele jaren geleden zelfs een kweekcentrum opgericht in het Kangoeroegebouw. Nu zitten daar Queenslandkoala's, een boomkangoeroe en een pademelon. Door het stamboek, de fantastische kweekresultaten en de geschiedenis (die je trouwens kon lezen bij hun kas) is dit één van dé iconen van de ZOO geworden.

1. Okapi

In deze zoo sinds: 1948 (daarvoor in 1919 en van 1928 tot 1943)

Waar te vinden: sinds 1965 in de Moorse Tempel

Een icoon omdat: Alles. De ZOO en de okapi zijn haast één. Zeg ZOO Antwerpen en je denkt meteen aan de okapi. Zeg okapi en je denkt meteen aan ZOO Antwerpen. Hun geschiedenissen zijn verweven. De ZOO heeft bijna alle okapi-records die je kan bedenken. Eerste okapi ooit in een dierentuin? Buta in 1919. Eerste kweek ooit? 1953 in de ZOO. Eerste okapi die haar eerste jaar overleefde? Mafuta in Antwerpen. Meeste jongen in Europa? 51, in Antwerpen uiteraard. De ZOO coördineert dan ook het EEP en het wereldwijde stamboek van de okapi. Niets is meer typisch voor de ZOO dan het zicht van de streepjes van dit prachtige dier voor de uitvoerige patronen op de voorgevel van de Moorse Tempel, waar de meeste jongen geboren werden. Ook nu nog is de ZOO en regelmatige kweker, met vijf jongen de laatste vijf jaar: Mchawi, Nkosi, Ngwani, Oni en Qira. Het is dan ook logisch dat de streepjes van de okapi het huidige logo van ZOO Antwerpen sieren.

Okapi Qira